Author: Nir Eisikovits and Daniel J. Feldman
Trong những năm gần đây, sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo đã mở ra những chân trời mới, cho phép các nhà sáng tạo mô phỏng hình ảnh của người đã khuất để phục vụ nhiều mục đích khác nhau. Lĩnh vực mới nổi này, thường được gọi là 'hồi sinh AI' hoặc 'deepfakes', nhằm tạo ra các biểu diễn sinh động của các cá nhân đã qua đời. Từ việc trình bày các tuyên bố tại tòa án đến biểu diễn trong các buổi hòa nhạc, những biểu diễn này đặt ra hàng loạt câu hỏi đạo đức mà xã hội phải đối mặt.
Hồi sinh bằng AI thách thức khái niệm truyền thống về di sản bằng cách cho phép các cá nhân đã khuất tham gia vào các cuộc thảo luận, biểu diễn và sự kiện hiện đại. Một ví dụ nổi bật là việc tạo ra một video do AI generate của Christopher Pelkey, người bị giết trong một vụ cãi vã trên đường, cho phép anh ta trình bày lời khai về nạn nhân trong phiên tòa của tên giết người. Những trường hợp như vậy thúc đẩy cuộc tranh luận về những hậu quả đạo đức của việc sử dụng hình ảnh của người đã khuất mà không có sự đồng ý rõ ràng của họ.
Một mối quan tâm lớn đặt ra câu hỏi về sự đồng ý. Những người đã qua đời có đồng ý sẽ xuất hiện trong các sự kiện mang tính chính trị hoặc các thủ tục pháp lý không? Mẫu trường hợp hồi sinh AI của các ca sĩ Israel đã khuất để biểu diễn trong một buổi hòa nhạc độc lập quốc gia minh họa cho dilemmas này. Quyết định sử dụng hình ảnh của họ đặt ra câu hỏi về động cơ đằng sau sự kiện và liệu những người đã khuất có ủng hộ việc sử dụng như vậy hay không.
Hơn nữa, những tác động của công nghệ AI vượt xa việc hồi sinh đơn thuần. Các câu đố đạo đức còn liên quan đến khả năng thao túng khán giả. Ví dụ, việc sử dụng hình ảnh của các nhân vật lịch sử uy tín, như Martin Luther King Jr. hoặc Agatha Christie, trong các bối cảnh chính trị hoặc giáo dục hiện đại có thể ảnh hưởng đến nhận thức và hành vi theo những cách đạo đức gây tranh cãi. Những người thừa kế hoặc đại diện của người đã khuất có nên cấp phép cho những sử dụng này hay không, và vấn đề liệu hình ảnh của họ có bị thao túng để phục vụ lợi ích chính trị hoặc lợi nhuận vẫn luôn tồn tại.
Một biểu diễn do AI tạo ra đặt ra các vấn đề đạo đức về sự đồng ý và thao túng.
Việc sử dụng AI để hồi sinh còn mang đến một khía cạnh cảm xúc quan trọng. Những người sống sót có thể tìm thấy sự an ủi khi tương tác với hình ảnh AI của những người thân yêu đã khuất, điều này dẫn đến sự xuất hiện của các 'griefbots' mô phỏng phong cách giao tiếp của người đã khuất. Điều này đặt ra câu hỏi liệu các tương tác nhân tạo có thể thay thế bản chất của các mối quan hệ con người thật sự, hay chúng chỉ là một biện pháp tạm thời giúp xoa dịu nỗi đau.
Các nhà đạo đức học lập luận rằng ngay cả những mục đích tốt đẹp khi sử dụng hồi sinh AI cũng cần phải được xem xét kỹ lưỡng về tác động xã hội rộng lớn hơn. Ví dụ, việc sử dụng một nhân vật đã khuất để ủng hộ một mục đích chính trị có thể làm suy yếu tính toàn vẹn của ký ức của nhân vật đó. Trong bối cảnh này, việc thương mại hoá hình ảnh của người đã khuất thông qua AI đặt ra những hậu quả đạo đức sâu sắc về sự tôn trọng, nhân phẩm và giá trị nội tại của việc tránh việc phát tán hình ảnh của họ chỉ để theo đuổi xu hướng nhất thời.
Ngoài ra, với những tiến bộ trong công nghệ AI, tồn tại nguy cơ bị lạm dụng. Các chế độ lịch sử từng cố gắng thao túng nhận thức công chúng có thể tận dụng hồi sinh AI để tạo ra các câu chuyện sai lệch. Nỗi sợ là AI có thể bị biến thành vũ khí để định hình lại lịch sử dưới vỏ bọc của tính xác thực, khi khán giả có thể bị lung lay bởi sức mạnh cảm xúc của việc thấy các nhân vật yêu thích, thậm chí dưới dạng kỹ thuật số.
Khi xã hội tiếp tục bước vào lĩnh vực chưa từng có này, các cuộc thảo luận cần mở rộng ra ngoài công nghệ để bao gồm các xem xét về đạo đức, đạo lý và tác động xã hội. Tham gia vào các cuộc đối thoại sâu sắc về những vấn đề này là điều cốt yếu để điều hướng qua những cảnh quan đạo đức phức tạp do các công nghệ AI đặt ra.
Cuối cùng, cuộc thảo luận về hồi sinh bằng AI phản ánh những thử thách đạo đức rộng lớn hơn liên quan đến công nghệ. Khi chúng ta chấp nhận khả năng của AI, điều quan trọng là phải xem xét hậu quả của các sáng tạo của chúng ta, đảm bảo rằng chúng ta duy trì các giá trị của sự đồng ý, tính toàn vẹn và sự tôn trọng đối với những người đã ra đi.